Οι κάτοικοι απολαμβάνουν ήδη τα αποτελέσματα συστηματικής προσπάθειας για βιώσιμη ανάπτυξη
Της Λινας Γιανναρου (Ανατύπωση από την «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ«)
Πώς χωρίς να σηκωθείς από το γραφείο σου στην Αθήνα μπορείς να βρεθείς να ατενίζεις τους απέραντους αμπελώνες στην ενδοχώρα του Ηρακλείου της Κρήτης; Διαβάζοντας το παρακάτω απόσπασμα από τα «Ταξιδιωτικά» του Στρατή Μυριβήλη. «Οι φίλοι μου οι Ερακλειώτες με πήγανε να δω τις Αρχάνες και τις κληματαριές τους. Είναι ένα θέαμα που πουθενά αλλού δεν μπορείς να το δης (…). Εκεί είναι οι πραγματικοί ναοί του Διόνυσου. (…) Μπορείτε να περπατάτε ώρες κάτω απ’ τον αδιάσπαστο θόλο των αμπελόφυλλων, και να μη σας βρίσκει ο ήλιος του θέρους, και από παντού να κρεμάζουν γιρλάντες τα βλαστάρια, και από παντού να κρέμουνται τα Αρχανιώτικα σταφύλια».
Πρώτα τα αμπέλια
Μισόν αιώνα αργότερα (αυτά γράφονταν το 1954), οι Αρχάνες εξακολουθούν να εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη. Δεν έχουν μόνο διατηρήσει ανέπαφη τη σχέση με την αμπελοκαλλιέργεια («βρείτε μου εσείς άλλη περιοχή να βγάζει 22 χιλιοστά σταφύλι», όπως λέει ο δήμαρχος Αρχάνων κ. Δημ. Φραγκουλάκης), αλλά έχουν εξελιχθεί σε οικισμό-πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης, παράδειγμα όχι μόνο για τους άλλους «τουριστόπληκτους» δήμους της Κρήτης, αλλά και για όλη την Ελλάδα.
Δεν ήταν εύκολο, ούτε κι έγινε απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Οι περίπου 4.500 κάτοικοι των Αρχάνων απολαμβάνουν σήμερα τα αποτελέσματα μιας συστηματικής προσπάθειας που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Δήμαρχος τότε, όπως και για τις επόμενες τρεις τετραετίες ο κ. Σταύρος Αρναουτάκης, νυν ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ. «Είχαμε αυτό το όραμα, να κάνουμε τις Αρχάνες πρότυπο παραδοσιακού οικισμού», λέει στην «Κ» ο ίδιος. «Πώς το πετύχαμε; Νομίζω το κυριότερο ήταν η ενεργοποίηση όλων μας, συμπεριλαμβανομένων και των κατοίκων. Ενώσαμε την τοπική κοινωνία για έναν κοινό σκοπό, πέρα από τα κόμματα. Κι επίσης, ό,τι κάναμε το κάναμε με πραγματικό έρωτα για τον τόπο μας. Και το ένα έφερε το άλλο». Καταλυτικό ρόλο έπαιξαν η αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων και η συνεργασία με επιστημονικούς φορείς και πανεπιστήμια. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια, ξεκίνησε η διαδικασία χαρακτηρισμού ως παραδοσιακού οικισμού του οικιστικού πυρήνα των Αρχανών (ολοκληρώθηκε το 1999). Σχεδόν ταυτόχρονα, εκπονήθηκε από το ΕΜΠ μελέτη αποκατάστασης και ανάπλασης παραδοσιακών κτιρίων, βάσει της οποίας αποκαταστάθηκαν τα περισσότερα διατηρητέα δημόσια κτίρια, όπως και περισσότερα από 300 ιδιωτικά. Τα έργα αισθητικής παρέμβασης ολοκληρώθηκαν με την υπογειοποίηση των δικτύων ηλεκτροδότησης και τηλεπικοινωνιών για την απομάκρυνση των κεραιών και των στύλων από τον οικισμό!
Ποιοτική γεωργία
Το μεγάλο στοίχημα, όμως, ήταν η στήριξη του πληθυσμού, πάνω από το 70% του οποίου ασχολείται με δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα. Ετσι, υλοποιήθηκε πρόγραμμα με στόχο τη στροφή προς ποιοτικότερη και φιλικότερη προς το περιβάλλον γεωργία. Σήμερα, στην περιοχή εφαρμόζεται η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παραγωγής σε έκταση 1.500 στρ. αμπελώνων και παράγονται 4.000 τόνοι πιστοποιημένου επιτραπέζιου σταφυλιού (σουλτανίνας), ενώ έχει χαρακτηριστεί ζώνη ΟΠΑΠ για την παραγωγή ερυθρών οίνων ανωτέρας ποιότητας και ΠΟΠ για την παραγωγή ελαιολάδου.
«Ασχολούμαστε με την καλλιέργεια της ελιάς και σταφυλιού με την ίδια αγάπη, με το ίδιο μεράκι, με την ίδια εργατικότητα όπως πάντοτε», λέει ο κ. Φραγκουλάκης. «Το σταφύλι και η ελιά σημαδεύουν την ιστορία μας για περισσότερα από 3.500 χρόνια».
Στόχος της δημοτικής αρχής είναι τώρα η ανάδειξη του μοναδικού οικοσυστήματος που συνθέτουν οι χείμαρροι, οι χαράδρες, τα φαράγγια και φυσικά το όρος Γιούχτας που δεσπόζει επιβλητικό. «Εχουμε επενδύσει στον ήπιο τουρισμό», λέει ο κ. Φραγκουλάκης. «Αφήνουμε τους… μεθυσμένους για άλλες περιοχές!»
Candia 