Η Τύλισ(σ)ος είναι μεγάλος οικισμός και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Τυλίσου του νομού Ηρακλείου στην επαρχία Μαλεβιζίου. Η θέση του είναι στις ανατολικές υπώρειες του Ψηλορείτη, μέσα σε μικρή πεδιάδα, που είναι κατάφυτη από αμπέλια και ελαιώνες. Κατά την απογραφή του 2001 βρέθηκε να έχει 1.085 κατοίκους, που ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκαλλιέργεια και την αμπελοκαλλιέργεια. Παράγονται λάδι , κρασί, σταφίδα, εσπεριδοειδή και χαρούπια. Υδρεύεται από τις πηγές Λούτρα και Αγίου Μάμα.
Το σημερινό χωριό διασώζει ακέραιο το προελληνικό όνομα της αρχαίας πόλης, στα ερείπια της οποίας έχει κτιστεί. Αξιοθέατο αποτελεί ο αρχαιολογικός χώρος της Τυλίσου. Η πόλη ανασκάφτηκε από τον Ιωσήφ Χατζηδάκη, ιατρό και αρχαιολόγο, που υπήρξε από τους ιδρυτές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας της Κρήτης και του Μουσείου του Ηρακλείου. Η ανακάλυψη της αρχαίας πόλης έγινε τυχαία, καθώς το 1906, ένας κάτοικος του χωριού, ενώ έσκαβε, βρήκε τέσσερεις μεγάλους λέβητες, τους οποίους τους έφερε για πούλημα στο Ηράκλειο. Σε εργαστήρι κάποιου χαλκουργού, η ομάδα του Χατζηδάκη τους είδε τυχαία και τους αγόρασε για το Μουσείο. Στη συνέχεια έλαβαν άδεια να ξεκινήσουν οι ανασκαφές και εκείνες άρχισαν το 1912 και διήρκεσαν τρία χρόνια. Το 1940 ο καθηγητής Νικόλαος Πλάτων έκανε εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των μεγάρων της Τυλίσου, κάτι που συνεχίστηκε και στη δεκαετία του ‘ 50.
Στη διάρκεια εργασιών για τη στερέωση των διαδοχικών πλακόστρωτων δρόμων ανακαλύφθηκε νέα πλακόστρωτη αυλή. Αυτά χρονολογούνται από το 1400-1200 π.Χ. Κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές ανακαλύφθηκαν σημαντικότατα και σπάνια αρχαία ευρήματα, όπως τρεις πελώριοι χάλκινοι λέβητες, μοναδικοί στο Αιγαίο Πέλαγος, ένα χάλκινο ειδώλιο, πινακίδες σε ανακτορική Α μινωική γραφή, πιθάρι με χαραγμένη επιγραφή στη Γραμμική Α, ρυτό από οψιδιανό, δεξαμενή νερού, τάφοι που ανήκουν στην τελευταία περίοδο ακμής (1400-1200 π.Χ.) , σφραγίδες και πήλινα αγγεία. Η αρχιτεκτονική των μεγάρων και οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν στην αρχαία Τύλισο προσιδιάζουν τις αντίστοιχες της Κνωσού. Οι δύο πόλεις συνδέονταν ιδιαίτερα την περίοδο 1450-1200 π.Χ., όπως φαίνεται από τα ευρήματα.
Η θέση της πόλης εντοπίστηκε από δύο περιηγητές του περασμένου αιώνα, τον Πάσλεϊ και το Σπρατ. Ο πρώτος μάλιστα έγραψε ότι άκουσε από τους κατοίκους το όνομα της αρχαίας πόλης και αυτό του ήταν αρκετό για να καταλάβει ότι βρισκόταν στην αρχαία Τύλισο.
Αξίζει να σημειωθεί και η ύπαρξη ιχνών ιερού της μινωικής εποχής σε ένα δέντρο, στην κορυφή του όρους Πύργος. Το Ιερό ιδρύθηκε γύρω στο 2000 π.Χ. και βρέθηκε το 1962 από τον αρχαιολόγο Αλεξίου. Στο χώρο αυτό ανακαλύφθηκαν λατρευτικά σκεύη και ειδώλια από πηλό, τα οποία φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Με το όνομα Ανώγεια υπάρχουν στην Κρήτη 5 οικισμοί, αλλά ο σπουδαιότερος είναι τα Ανώγεια Μυλοποτάμου Ρεθύμνου, πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου με 2.454 κατοίκους (2.507 ο δήμος). Περισσότερα στοιχεία για τα Ανώγεια και φωτογραφίες μπορείτε να δείτε στη σελίδα Ανώγεια του blog.
Το σπήλαιο Σφενδόνι βρίσκεται στα Ζωνιανά και για αυτό μπορείτε να διαβάσετε και να δείτε φωτογραφίες στη σελίδα Σπήλαιο Σφενδόνι και Ζωνιανό Φαράγγι του blog.
Το χωριό Αξός βρίσκεται στον Ψηλορείτη. Έχει υψόμετρο 550μ. και απέχει 46 χλμ. από το Ρέθυμνο. Φημισμένο για τον πολιτισμό του, έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων. Εδώ έχουν βρεθεί ερείπια της αρχαίας Ακρόπολης και του ναού της Αφροδίτης , αρχαίοι θολωτοί τάφοι και υπολείμματα της οχύρωσης καθώς και εκκλησίες της βυζαντινής εποχής με αξιόλογο διάκοσμο που περιλαμβάνει ψηφιδωτά και τοιχογραφίες. Η Αξός είναι σίγουρα γεμάτη αξιοθέατα και ένα ακόμα είναι το τεράστιο σιντριβάνι που δεσπόζει στο κέντρο της. Χτίστηκε το Μεσαίωνα και έκτοτε δεν έχει σταματήσει να κατοικείται!
Για τα παραπάνω μέρη του Μυλοποτάμου μπορείτε να δείτε το video που ακολουθεί το οποίο μεταδώθηκε από τοπικό τηλεοπτικό κανάλι.
Tylisos (Τύλισος, also Tylissos, Tylissus, Tilissos) is a modern town in central Crete (population 3,941 in 2001), a Grecian island, and the archaeological site of an ancient Minoan peak sanctuary and Minoan town. Tylissos is a pre-Greek name, and has been found on Linear B tablets from Knossos. The Municipality of Tylisos is effectively running as a municipality since 1999 and nowadays includes 11 villages that were unified under one municipality under the «I. Kapodistrias» program. The municipality belongs the Maleviziou Province that was named after the castle found at the village Keramoutsi. Its total population is 3.491 people. Its economy is based in agriculture, mainly grape cultivation (4,8% of the island’s production) and olive cultivation. At the same time, one can find two types of stock farming namely: domestic stock farming and professional stock farming of sheep, goats and chickens. There are also more than 4,568 registered beehives in the area with more than 2,000 of them in the area of Damasta.
Tylissos was excavated 1909-1913 by Joseph Hadzidakis, 1953-1955 by Nicholas Platon and in 1971 by A. Kanta. The town was in use Early Minoan II to Late Minoan IIIA, and the peak sanctuary,excavated in 1963 by Alexiou was in use until at least Late Minoan IA. Structures include houses, a cistern and an aqueduct with clay pipes. Excavation finds have included a pithos with Linear A inscriptions, stone horns, and clay human and animal figurines.
There are 5 villages in Crete by the name Anogia , but the most important is Anogia Mylopotamou Rethymnon, the capital of the homonymous municipality with 2,454 inhabitants. You can read about Anogia and you can see pictures at page Anogia of this blog.
The cave Sfendoni is at Zoniana and you can read about it and see photos on page Cave Sfendoni and Zoniana Gorge of this blog.
The village of Axos is located at an altitude of 550m. and is 46 km away from Rethymno. Famous for its culture, has gathered the interest of many scientists. Here were found the ruins of the ancient Acropolis and the temple of Aphrodite, ancient vaulted graves and remains of fortifications and churches of the Byzantine era with remarkable decorations including mosaics and frescoes. The Axos is definitely full of attractions and a huge fountain dominates the city center.
For these parts of Mylopotamos you can watch the video below which was broadcasted by local TV channel.
Candia 